Γιορτές και έθιμα του Πάσχα

Στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης

Το Πάσχα είναι γιορτή κινητή και γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημεριας. Το πιο συνηθισμένο είναι να πέσει Απρίλη, σπάνια Μάη. 

Για τους ορθόδοξους είναι η μεγαλύτερη χριστιανική  γιορτή με κορυφαία την Ανάσταση του Κυρίου.

Όπως κάθε μεγάλη γιορτή έχει τα προεόρτια και τα μεθεόρτιά της. Προηγείται η εβδομάδα των Βαΐων, η κουφή όπως την λένε γιατί δεν ψάλλεται ο Ακάθιστος Ύμνος, ούτε τα τροπάρια. Οι εκδηλώσεις αυτής της εβδομάδας επικεντρώνονται στο Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων.

Το Σάββατο του Λαζάρου

Το Σάββατο του Λαζάρου είναι αφιερωμένο στο φτωχολάζαρο, στον θάνατο και την ανάστασή του και μας προϊδεάζει για τον θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού την επόμενη εβδομάδα. Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, ο Λάζαρος ήταν φίλος του Χριστού και πέθανε στη Βηθανία. Έπειτα από τέσσερις μέρες ο Χριστός τον ανάστησε για να δείξει τη νίκη κατά του θανάτου και να προετοιμάσει το έδαφος για τη δική του ανάσταση. Η παράδοση λέει ότι ο Λάζαρος τρόμαξε τόσο πολύ στον Κάτω κόσμο, που πια δεν 
ξαναγέλασε   στη δεύτερη ζωή του.

Οι γυναίκες ζυμώνουν -ειδικά για τη μέρα αυτή- κουλούρια σε σχήμα ανθρώπου σαβανωμένου σαν το Λάζαρο και τα λένε λαζαράκια.

Τα παιδιά τριγυρνάνε στα σπίτια και τραγουδούν τα κάλαντα του Λαζάρου,τα λαζαρικά όπως λέγονται: 

Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια Βάγια,

ήρθε η Κυριακή που τρώνε ψάρια.

Βάγια Βάγια των Βαγιώ

τρώνε ψάρι και κολιό

και την άλλη Κυριακή 

τρώνε το ψητό τ' αρνί.

Πού ΄σουν, Λάζαρε, πού είναι η ταφή σου,

πού ΄ν΄η μάνα σου κι η δόλια η αδερφή σου.

..........................................

..........................................

Για ανταμοιβή τα παιδιά δέχονται διάφορα δώρα: λεφτά, αυγά, οπωρικά κι ό,τι άλλο υπάρχει.

Η Κυριακή των Βαΐων
 

Όλες οι εκκλησιές είναι στολισμένες με κλαδιά από βάγια, ή δάφνη, ιτιά, μυρτιά ή ότι άλλο υπάρχει σε κάθε τόπο. Τα μαζεύουν από τους λόγγους και τις ρεματιές οι νιόνυφες του χωριού. Αυτά μοιράζονται στους πιστούς και το έθιμο συμπληρώνεται με τα βαγιοχτυπήματα, ελαφρά χτυπήματα με βαγιόκλαδα που δίνουν στις νιόνυφες οι άλλες γυναίκες. Με αυτό τον τρόπο πιστεύουν ότι μεταδίδεται η δύναμη της γονιμότητας που κλείνουν μέσα τους τα θαλερά κλαδιά. Αυτή η δύναμη μπορεί να μεταδοθεί και σε ζώα και σε δέντρα. Ακόμα τα κλαδιά αυτά έχουν τη δύναμη να θεραπεύουν από αρρώστιες και να διώχνουν το κακό μακριά από τα σπίτι.
Την Κυριακή των Βαΐων χαλαρώνει και η νηστεία της Σαρακοστής γιατί η εκκλησία θέλει να τιμήσει την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Έτσι όσοι νηστεύουν μπορούν να φάνε ψάρι.

Πηγή: Λαογραφικό ημερολόγιο Αικατερίνη Τσοτάκου-Καρβέλη