Μάης-Πρωτομαγιά

Στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης

Μάης

Και το όνομα του Μάη έχει λατινική προέλευση.Ονομαζόταν από τους Ρωμαίους Majus γιατί ήταν αφιερωμένος στους Majores, τους προγόνους τους.

Οι νεώτεροι Έλληνες του έχουν δώσει και άλλα ονόματα ανάλογα με το περιεχόμενό του: "Ανοιξιάτη", 'Λούλουδος", "Φουσκωδέντρης", "Τριανταφυλλάς" και "Κερασάρης", σε όποιον τόπο τα κεράσια βγαίνουν το Μάιο.

Η καλοκαιρία σταθεροποιείται σιγά σιγά, όλα νιώθουν να πλησιάζει το καλό-καίρι.

Δέντρα, λουλούδια ανθισμένα, η βλάστηση στην καλύτερή της ώρα. 

Πρωτομαγιά

 Πρωτομηνιά, πρωτομαγιά, πασίχαρη μέρα του χρόνου, τραβάει τους ανθρώπους έξω απ' το σπίτι. Τρέχουν στην εξοχή, βρίσκουν ευκαιρία για διασκέδαση. Από τους κήπους και τα χωράφια μαζεύουν λουλούδια και πρασινάδες και φτιάχνουν στεφάνια, να φέρουν έτσι τη φύση στα σπίτια τους, να πάρουν δύναμη απ' αυτή, μα και με διάφορες εκδηλώσεις να προκαλέσουν την καλή σοδειά, την πλούσια συγκομιδή, την αφθονία. Ένα σκόρδο στη μέση του στεφανιού για το κακό το μάτι και κρεμιέται στην εξώπορτα του σπιτιού μέχρι του Αϊ -Γιαννιού, που θα καεί στις φωτιές.

Πηγή: Λαογραφικό ημερολόγιο, Αικατερίνη Τσοτάκου- Καρβέλη

Α,Β τάξεις - Πρωτομαγιά

...είναι η γιορτή των λουλουδιών και σύμφωνα με το έθιμο φτιάχνουμε μαγιάτικο στεφάνι και στολίζουμε με αυτό τις πόρτες των σπιτιών μας. 

Παλιότερα η κατασκευή του ήταν ολόκληρη ιεροτελεστία αφού κάθε τι πάνω σε αυτό είχε το δικό του συμβολισμό.

• Λουλούδια ας διαλέξουμε και ρόδα και κρίνα
• Κι ελάτε να πλέξουμε στεφάνια μ'εκείνα
• Στον Μάη που σήμερα γιορτάζει στη γη...

Δε θέλαμε και τίποτα περισσότερο για να ξεκινήσουμε το βιωματικό κομμάτι...

Ακούσαμε το τραγούδι του Μάη και αφού συζητήσαμε για το πως νιώθουμε, επιλέξαμε μια κορδέλα που το χρώμα αντιστοιχούσε σε ένα συναίσθημα. Έχουμε προϋπηρεσία σ' αυτό άλλωστε...

Πήραμε ένα κλαδί ελιάς ως βάση για το στεφάνι μας, δέσαμε επάνω τις κορδέλες και πλέξαμε ανάμεσα τα λουλούδια.

Θέλαμε να είναι ένα διαφορετικό πρωτομαγιάτικο στεφάνι συναισθημάτων και πιστεύουμε ότι τα καταφέραμε.

Καλή Πρωτομαγιά

Η γιορτή του Πάσχα

Στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης

Την Κυριακή του Πάσχα  πρωί πρωί ο νοικοκύρης θα ετοιμάσει τη φωτιά και τις σούβλες για το αρνί και το κοκορέτσι. Στην αυλή κάθε σπιτιού γίνεται μεγάλο γλέντι με το γύρισμα της σούβλας. Αλλού, κυρίως στην Πελοπόννησο, κάθε σπίτι ανάβει τον φούρνο του και το ψήνει εκεί.

Το απόγευμα στην εκκλησία γίνεται η δεύτερη Ανάσταση, η "αγάπη" όπως την λένε γιατί για την αγάπη των ανθρώπων σταυρώθηκε ο Χριστός. Οι πιστοί ανταλλάσσουν το φιλί της αγάπης. Σε μερικά μέρη αυτό το απόγευμα, πριν από την δεύτερη Ανάσταση, καίνε τον Ιούδα, αφού τον γυρίσουν πρώτα σε όλο το χωριό.

Η λέξη Πάσχα προέρχεται από την εβραϊκή λέξη Πεσάχ, που σημαίνει πέρασμα. Κατά τη γιορτή του Πάσχα λοιπόν οι Εβραίοι γιορτάζουν το πέρασμα από την Αίγυπτο προς τη γη της Επαγγελίας, τη γη που τους υποσχέθηκε ο Θεός καθώς και το πέρασμα από την σκλαβιά στην ελευθερία. Η γιορτή τους διαρκεί οκτώ μέρες. Οι οικογένειες δειπνούν μαζί τρώγοντας αρνί, άζυμο ψωμί αυγά και πικρά χόρτα. 

Εμείς οι χριστιανοί γιορτάζουμε το δικό μας Πάσχα (πέρασμα). Γιορτάζουμε το πέρασμα από το θάνατο στη ζωή και την Ανάσταση, το πέρασμα από τη σκλαβιά της αμαρτίας στην απελευθέρωση από το κακό και τη σωτηρία που ο Ιησούς μας χάρισε με την Ανάστασή Του.

Γιατί βάφουμε κόκκινα αυγά το Πάσχα

Στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης

Ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα του Πάσχα είναι το βάψιμο των αυγών τη Μ. Πέμπτη.
Οι νοικοκυρές βάφουν τα αυγά κόκκινα. Αυγά βάφουν σε όλα τα σπίτια-εκτός από εκείνα που πενθούν. Το πρώτο αυγό που θα βάψουν το βάζουν στο εικονοστάσι του σπιτιού και λένε πως έχει θαυμαστές ιδιότητες. Είναι το αυγό της Παναγίας και με αυτό σταυρώνουν τα παιδιά όταν είναι  αδιάθετα, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις, για να διώξουν το κακό.
Με διάφορες παραδόσεις προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί τα αυγά βάφονται κόκκινα το Πάσχα. Άλλοι υποστηρίζουν πως γίνεται για να θυμόμαστε το αίμα του Χριστού. Άλλοι γιατί θυμίζει την Ανάσταση, αφού το κόκκινο είναι το χρώμα της χαράς κι ακόμα γιατί το κόκκινο χρώμα έχει τη δύναμη να διώχνει κάθε κακό.

Τα κόκκινα αυγά έχουν συμβολική σημασία. Είναι κατ' εξοχήν ζωϊκά προϊόντα και γίνονται εξαίρετα σύμβολα τάφου, απ' όπου ξεπηδά η ζωή, βαμμένα μάλιστα με το χρώμα του αίματος που είναι πρώτιστο στοιχείο ζωής και υγείας.
Το τσούγκρισμά τους είναι μια συμβολική διευκόλυνση της νέας ζωής αλλά και χαιρετισμός φιλικής "πάλης", που βοηθάει τη φύση στις παραγωγικές της προσπάθειες.

Πηγή:Λαογραφικό ημερολόγιο Αικατερίνη Τσοτάκου-Καρβέλη

Εισαγωγή στην ελληνική λαογραφία Δημήτριου Λουκάτου

Η Μεγάλη Εβδομαδα

Στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης
Είναι η πιο αυστηρή εβδομάδα. Ο κόσμος νηστεύει περισσότερο από τις προηγούμενες μέρες της Σαρακοστής. Δεν επιτρέπονται τραγούδια, χοροί και άλλες διασκεδάσεις.Κυριαρχεί μια ατμόσφαιρα θλίψης και πένθους. Οι πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία και παρακολουθούν τις ακολουθίες και τις άλλες τελετές της Μ. εβδομάδας.

Μεγάλη Δευτέρα 

ο Χριστός με τη μαχαίρα.

Μεγάλη Τρίτη 

ο Χριστός εκρύφτη.

Μεγάλη Τετάρτη 

ο Χριστός εχάθη.

Μεγάλη Πέμπτη

ο Χριστός ευρέθη.

Μεγάλη Παρασκευή 

ο Χριστός στο καρφί.

Μεγάλο Σάββατο 

ο Χριστός στον τάφο.

Την Μεγάλη Τρίτη στην απογευματινή ακολουθία ψάλλεται το τροπάριο της Κασσιανής.

Από την Μεγάλη Τετάρτη αρχίζουν οι κυριότερες τελετές και εκδηλώσεις. Γίνεται στην εκκλησία το Ευχέλαιο και ο παπάς αλείφει σταυρωτά στο πρόσωπο κάθε χριστιανό με λάδι. Ευχέλαιο τη μέρα αυτή κάνουν και στα σπίτια.

Την Μεγάλη Πέμπτη αρχίζουν οι προετοιμασίες του Πάσχα. Οι νοικοκυρές ζυμώνουν τις κουλούρες της Λαμπρής με αλεύρι και μυρωδικά. Τις στολίζουν με διάφορα στολίδια από ζυμάρι και αμύγδαλα και στη μέση βάζουν ένα κόκκινο αυγό. Τη μέρα αυτή γίνεται και το βάψιμο των αυγών.
Το βράδυ όλοι παρακολουθούν την ακολουθία της Σταύρωσης, όπου διαβάζονται τα Δώδεκα Ευαγγέλια. Οι γυναίκες και τα κορίτσια ξενυχτούν στην εκκλησία, στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια και μοιρολογούν το Χριστό. 
Σε πολλά μέρη, κυρίως τα παιδιά φτιάχνουν με κουρέλια και άχυρα το ομοίωμα του Ιούδα, Ύστερα μαζεύουν ξύλα από τα σπίτια για τη φωτιά που θα τον κάψουν.
Την Μεγάλη Παρασκευή οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα από το πρωί. Όλοι νηστεύουν αυστηρά, μερικοί γεύονται μόνο νερό και ξίδι.

Το πρωί γίνεται η ακολουθία της Αποκαθήλωσης. Οι ιερείς κατεβάζουν από τον  Σταυρό τον Εσταυρωμένο Χριστό και αποθέτουν το σώμα του στο στολισμένο κουβούκλιο του Επιτάφιου. Όλοι θα περάσουν να το ασπαστούν. Θεωρείται καλό να περάσει κανείς τρεις φορές κάτω από τον Επιτάφιο «για να τους πιάσει η χάρη». Μόλις σουρουπώσει οι καμπάνες καλούν τους πιστούς στην εκκλησία για την Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου. Ψέλνονται τα εγκώμια του Χριστού: το «αι Γενεαί πάσαι», το «η Ζωή εν Τάφω» και το «Άξιον εστί». 
Αμέσως μετά αρχίζει η περιφορά του Επιτάφιου. Μπροστά τα εξαπτέρυγα κι ο Σταυρός άδειος πια, το κουβούκλιο με τον Επιτάφιο, οι παπάδες και ακολουθούν οι πιστοί με αναμμένα κεριά ψάλοντας αποσπάσματα από τα εγκώμια.

Σε πολλά μέρη την ώρα που γίνεται η περιφορά του Επιτάφιου τα παιδιά ανάβουν φωτιές και καίνε τον Ιούδα.

Το Μεγάλο Σάββατο οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα από το πρωί για να αναγγείλουν την πρώτη Ανάσταση του χριστού.

Αργά το βράδυ οι καμπάνες καλούν τον κόσμο στην εκκλησία. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα ο παπάς βγαίνει από το Ιερό κρατώντας την λαμπάδα αναμμένη με το άγιο φως, ψάλλοντας το «Δεύτε λάβετε φως». Όλοι τρέχουν να ανάψουν τη δική τους λαμπάδα. Μεσάνυχτα ακριβώς ο παπάς και οι ψάλτες βγαίνουν στην αυλή της εκκλησίας για να ψάλλουν το «Χριστός Ανέστη». 
Τότε πια γίνεται χαλασμός κόσμου. Βαρελότα, τρακατρούκες και βεγγαλικά στραφταλίζουν και βροντούν. Τα παιδιά συναγωνίζονται ποιο θα χτυπήσει γρηγορότερα και δυνατότερα την καμπάνα της εκκλησίας.

Μόλις τελειώσει η φασαρία, αρκετοί παραμένουν στην εκκλησία μέχρι να τελειώσει η λειτουργία. Οι περισσότεροι όμως, παρά τις διαμαρτυρίες των παπάδων, φεύγουν ανυπόμονοι για το σπίτι με αναμμένες τις λαμπάδες. Με τον καπνό της λαμπάδας σχηματίζουν ένα μαύρο  σταυρό στο ανώφλι της εξώπορτας και ανάβουν με το άγιο φως το καντήλι στο εικονοστάσι.

Η νοικοκυρά ετοιμάζει το τραπέζι. Σερβίρεται πατσάς, μαγειρίτσα και άλλα φαγητά ανάλογα με τον τόπο.

Πηγή: Λαογραφικό ημερολόγιο Αικατερίνη Τσοτάκου-Καρβέλη

Γιορτές και έθιμα του Πάσχα

Στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης

Το Πάσχα είναι γιορτή κινητή και γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημεριας. Το πιο συνηθισμένο είναι να πέσει Απρίλη, σπάνια Μάη. 

Για τους ορθόδοξους είναι η μεγαλύτερη χριστιανική  γιορτή με κορυφαία την Ανάσταση του Κυρίου.

Όπως κάθε μεγάλη γιορτή έχει τα προεόρτια και τα μεθεόρτιά της. Προηγείται η εβδομάδα των Βαΐων, η κουφή όπως την λένε γιατί δεν ψάλλεται ο Ακάθιστος Ύμνος, ούτε τα τροπάρια. Οι εκδηλώσεις αυτής της εβδομάδας επικεντρώνονται στο Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων.

Το Σάββατο του Λαζάρου

Το Σάββατο του Λαζάρου είναι αφιερωμένο στο φτωχολάζαρο, στον θάνατο και την ανάστασή του και μας προϊδεάζει για τον θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού την επόμενη εβδομάδα. Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, ο Λάζαρος ήταν φίλος του Χριστού και πέθανε στη Βηθανία. Έπειτα από τέσσερις μέρες ο Χριστός τον ανάστησε για να δείξει τη νίκη κατά του θανάτου και να προετοιμάσει το έδαφος για τη δική του ανάσταση. Η παράδοση λέει ότι ο Λάζαρος τρόμαξε τόσο πολύ στον Κάτω κόσμο, που πια δεν 
ξαναγέλασε   στη δεύτερη ζωή του.

Οι γυναίκες ζυμώνουν -ειδικά για τη μέρα αυτή- κουλούρια σε σχήμα ανθρώπου σαβανωμένου σαν το Λάζαρο και τα λένε λαζαράκια.

Τα παιδιά τριγυρνάνε στα σπίτια και τραγουδούν τα κάλαντα του Λαζάρου,τα λαζαρικά όπως λέγονται: 

Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια Βάγια,

ήρθε η Κυριακή που τρώνε ψάρια.

Βάγια Βάγια των Βαγιώ

τρώνε ψάρι και κολιό

και την άλλη Κυριακή 

τρώνε το ψητό τ' αρνί.

Πού ΄σουν, Λάζαρε, πού είναι η ταφή σου,

πού ΄ν΄η μάνα σου κι η δόλια η αδερφή σου.

..........................................

..........................................

Για ανταμοιβή τα παιδιά δέχονται διάφορα δώρα: λεφτά, αυγά, οπωρικά κι ό,τι άλλο υπάρχει.

Η Κυριακή των Βαΐων
 

Όλες οι εκκλησιές είναι στολισμένες με κλαδιά από βάγια, ή δάφνη, ιτιά, μυρτιά ή ότι άλλο υπάρχει σε κάθε τόπο. Τα μαζεύουν από τους λόγγους και τις ρεματιές οι νιόνυφες του χωριού. Αυτά μοιράζονται στους πιστούς και το έθιμο συμπληρώνεται με τα βαγιοχτυπήματα, ελαφρά χτυπήματα με βαγιόκλαδα που δίνουν στις νιόνυφες οι άλλες γυναίκες. Με αυτό τον τρόπο πιστεύουν ότι μεταδίδεται η δύναμη της γονιμότητας που κλείνουν μέσα τους τα θαλερά κλαδιά. Αυτή η δύναμη μπορεί να μεταδοθεί και σε ζώα και σε δέντρα. Ακόμα τα κλαδιά αυτά έχουν τη δύναμη να θεραπεύουν από αρρώστιες και να διώχνουν το κακό μακριά από τα σπίτι.
Την Κυριακή των Βαΐων χαλαρώνει και η νηστεία της Σαρακοστής γιατί η εκκλησία θέλει να τιμήσει την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Έτσι όσοι νηστεύουν μπορούν να φάνε ψάρι.

Πηγή: Λαογραφικό ημερολόγιο Αικατερίνη Τσοτάκου-Καρβέλη

Α+Β τάξεις - Η δική μας αφίσα και η ιστορία της.

Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου καθιερώθηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων,

με αφορμή την ημέρα γέννησης του μεγάλου παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.

Κάτι τέτοιες ημερομηνίες με τις αφιερώσεις τους,  μας δίνουν την αφορμή να δράσουμε, λοιπόν...

Έτσι...

Οι Α και Β τάξεις μιλήσαμε για τη ζωή του Άντερσεν και διαβάσαμε γνωστά αγαπημένα μας, παραμύθια. Στη συνέχεια ενεργοποιήσαμε τον σχετικό εξοπλισμό εικονοποίησης ιδέας και υλοποίησης σκέψης. 

Ο συγκεκριμένος εξοπλισμός έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία και στην έκφραση των συναισθημάτων, ξέρετε.  

Επειδή λοιπόν μέσα από τα παραμύθια μπορούμε να ζήσουμε άλλους χαρακτήρες, να βιώσουμε μαγικές καταστάσεις, να πραγματοποιήσουμε φαντασίες ή να φανταστούμε πραγματικότητες... παρεμπιπτόντως, κάποιος παλιός ζωγράφος έλεγε πως... "ό,τι μπορούμε να το φανταστούμε, είναι πραγματικό",...και επειδή όλα τα προηγούμενα "τελικά ισχύουν, αναλάβαμε τα ειδικά εργαλεία παιδικής έκφρασης...

Με χάρακες, ξυλομπογιές, μαρκαδόρους, παιδική διάθεση, παραμυθένια όρεξη, αυθεντική αισιοδοξία...

 ...σχεδιάσαμε τη δική μας αφίσα, ταξιδεύοντας με το νου.

Άλλωστε ένα βιβλίο μας ταξιδεύει όπως κι ένα καράβι, 

έτσι δεν είναι;

2 Απριλίου - Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού βιβλίου

Κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου-ημέρα γέννησης του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν-γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου. Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε από την Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (International Board on Books for Young People-IBBY)   το 1966  με σκοπό να εμπνεύσει στα παιδιά την αγάπη για το διάβασμα, να τονίσει την αξία  των βιβλίων και να ενθαρρύνει την διεθνή συνεργασία για την ανάπτυξη της παιδικής        λογοτεχνίας.

 Από τότε, κάθε χρόνο, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της IBBY ετοιμάζει ένα μήνυμα και  μία αφίσα, που διανέμονται σε όλο τον κόσμο. Εφέτος το υλικό επιμελήθηκε το Τμήμα των  Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. 

Χανς Κρίστιαν Άντερσεν

Λίγα λόγια για έναν μεγάλο παραμυθά

Γεννήθηκε στις 2 Απριλίου 1805 στη Δανία. Ο πατέρας του δούλευε ως παπουτσής αλλά πέθανε πολύ νέος. Ο Χανς προσπάθησε άδικα να μάθει την τέχνη του πατέρα του.  Όταν τελείωσε το σχολείο των άπορων παιδιών, μπήκε σε ένα ραφτάδικο για να μάθει την τέχνη, αλλά ούτε και εκεί τα κατάφερε. 
 Ήταν όμως ένα παιδί με εξαιρετική φαντασία. Το ενδιαφέρον του το κέρδισε το θέατρο. Έδωσε εξετάσεις στη Βασιλική Σχολή θεάτρου, αλλά ήταν τόσο άσχημος και αδύνατος που δεν τον δέχτηκαν. Ευτυχώς είχε ωραία φωνή κι άρχισε να σπουδάζει μουσική, αλλά αρρώστησε ξαφνικά και έχασε τη φωνή του. Έτσι το μόνο ταλέντο που του έμεινε ήταν το ταλέντο της ποίησης. 
Το 1827 δημοσίευσε ποιήματά του και κατόπιν εξέδωσε μια σειρά έργων που του εξασφάλισαν την παγκόσμια δόξα. Πέθανε στις 4 Αυγούστου 1875 στην Κοπεγχάγη. 
Πολύ γνωστά του έργα είναι: Η μικρή γοργόνα, Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα, Η βασίλισσα του χιονιού, Η Τοσοδούλα, Το κοριτσάκι με τα σπίρτα, Το ασχημόπαπο, κ.ά..

Πηγή: Βικιπαίδεια

Πρωταπριλιά

Στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης

Απρίλης

Aperio στα λατινικά θα πει ανοίγω. Γι αυτό οι Ρωμαίοι στον τέταρτο μήνα του χρόνου, που όλα ανοίγουν, έδωσαν το όνομα Απρίλιος και το αφιέρωσαν στη θεά Αφροδίτη.

Απρίλης και άνοιξη, Απρίλης και Πάσχα είναι για τον ελληνικό λαό σχεδόν αξεχώριστα. Γι αυτό τον είπαν και "Ανοιξιάτη" και "Λαμπριάρη" ή "Λαμπριάτη". Τον είπαν και "Αϊγιωργίτη" από την μεγάλη γιορτή που περιλαμβάνει, και "Κερασάρη" εκεί που πρωτοβγαίνουν τα κεράσια.

Πρωταπριλιά

Με την 1η μέρα του Απρίλη, να και το πρώτο χαριτωμένο έθιμο: το πρωταπριλιάτικο ψέμα. Καθένας αυτή τη μέρα προσπαθεί να ξεγελάσει τους άλλους με κάποιο αθώο ψέμα. Όλοι το έχουν για γούρι να ξεγελάσουν κάποιον. Στην Κομοτηνή, τη Πρωταπριλιά το είχαν σε καλό να γελούν "για να γίνουν τα κουκούλια τους", τον καιρό που εκτρέφανε μεταξοσκώληκες για μετάξι.

                                                                   Πηγή: "Λαογραφικό ημερολόγιο Αικατερίνη Τσοτάκου-Καρβέλη